อริญชัย

 อัตลักษณ์เมืองลำพูน

พิพิธภัณฑ์ชุมชนเมืองลำพูนและคุ้มเจ้ายอดเรือน

พิพิธภัณฑ์ชุมชนเมืองลำพูนเคยเป็นคุ้มเจ้าราชสัมพันธ์วงษ์ลำพูน (พุทธวงษ์ ณ เชียงใหม่) สร้างขึ้นใน พ.ศ. 2455 แล้วจึงขายให้พ่อค้าคนจีนในราคา 58,000 บาท เพื่อใช้เป็นโรงเรียนหวุ่นเจิ้งสอนภาษาจีนและคณิตศาสตร์ แต่เปิดได้ไม่กี่ปีก็ถูกสั่งปิด เพราะโดนรัฐบาลเพ่งเล็งว่าจะเป็นลัทธิคอมมิวนิสต์ จึงเปลี่ยนเป็นโรงเรียนมงคลวิทยา ก่อนนำมาใช้เป็นพิพิธภัณฑ์เช่นในปัจจุบัน

พิพิธภัณฑ์ชุมชนเมืองลำพูนนำเสนอวัฒนธรรมร่วมสมัยของจังหวัด โดยใช้พื้นที่คุ้มเจ้าเก่าที่มีลักษณะเป็นเรือนสะระไนสองชั้น มีหลังคาหน้าจั่วและตกแต่งด้วยสะระไนบนชายคาปีกนกตามแบบฉบับเรือนไม้เมืองลำพูน พิพิธภัณฑ์เล่าเรื่องราวของเมืองผ่านสิ่งของในชีวิตประจำวันจากอดีตที่ชาวลำพูนนำมาบริจาค ตั้งแต่เครื่องใช้ไฟฟ้า สลากกินแบ่งที่ไม่ถูกรางวัล ปกนิตยสารประจำจังหวัด โปสเตอร์รูปถ่ายนางงาม ประวัติความเป็นมาและพัฒนาการของสถาปัตยกรรมของลำพูน

เดินต่อไปเพียงหนึ่งนาทีจะถึงคุ้มเจ้ายอดเรือน คุ้มเจ้าอีกแห่งที่มีความสำคัญมากของจังหวัด ก่อนเคยเป็นของเจ้ายอดเรือน ชายาองค์สุดท้ายของเจ้าหลวงจักรคำขจรศักดิ์ เจ้าผู้ครองนครลำพูนองค์สุดท้าย คุ้มเจ้ายอดเรือนหลังนี้เป็นแบบเรือนสรไนแบบชาวยอง ทำด้วยไม้สัก ใต้ถุนโล่ง หลังคาหน้าจั่วผสมปั้นหยา มีสะระไนอยู่ทุกมุมชายหลังคา แสดงว่าเป็นเรือนของเจ้า ถ้าบ้านคนธรรมดาจะมีแค่สองมุม

เนื่องจากใช้วิธีสร้างแบบโบราณ ทำให้คุ้มเจ้ายอดเรือนได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์ดีเด่นจากสมาคมสถาปนิกสยามฯ ในบ้านมีข้าวของเครื่องใช้จริงจากสมัยที่เจ้ายอดเรือนยังมีชีวิตอยู่ รวมถึงรูปของเจ้าหลวงจักรคำขจรศักดิ์ที่มีข้อความเขียนว่า “ให้ยอดเรือนไว้โดยความรัก ๑๓/๑๑/๖๖”